Werkwijze

Krijtlijnen

Ik werk vanuit een psychoanalytisch kader. Veel meer dan jargon of theorie houdt dit voor mij in dat cliënten de ruimte krijgen om te spreken, zowel wat inhoud als wat vorm betreft: Het verloop van de therapie leunt op een sturing vanuit wat zich bij de cliënt zelf aandient, en niet zozeer op een sturing vanuit de therapeut naar vooraf bepaalde doelstellingen of oplossingen toe. Het voornaamste is dat de cliënt vertelt wat er in hem of haar omgaat, ongeacht of dit beschamend of onbelangrijk lijkt. En dat men de bereidheid vertoont om te spreken over gedachten of gevoelens, zelfs wanneer men er zich niet mee vereenzelvigt, en over handelingen, ook wanneer die onopzettelijk waren. Deze manier van spreken wordt 'vrije associatie' genoemd.


Het onbewuste

Kennis van of scholing in psychologie of psychoanalyse is helemaal niet nodig. Psychoanalyse steunt op een aantal pijlers die aan het begin en/of doorheen de behandeling worden meegegeven.
Een van de pijlers is bijvoorbeeld het onderkennen van een onbewuste, van waaruit veel gevoelens, gedachten en gedragingen mee worden gestuurd. Daarbij hoort ook het feit dat dromen én symptomen zowel betekenis als functie hebben. Ze worden gezien als compromispogingen tussen onbewuste en bewuste drijfveren.

Betekenis van klachten

Dat heeft implicaties voor de praktijk: anders dan bijvoorbeeld een gedragstherapeutische aanpak waar symptomen doorgaans als onzinnige én ondoelmatige producties worden beschouwd die we best 'oplossen', zal de psychoanalyse symptomen niet zomaar uit de weg ruimen. Althans niet als primair doel. Een van de effecten van psychotherapie is natuurlijk wel een drastische vermindering van de symptoomlast. Maar zoals gezegd kan iets dat zich jarenlang ontwikkelde, niet op één dag verdwijnen: om zich als individu ten volle te kunnen ontplooien, zich daarbij zo weinig mogelijk verlatend op symptoomvorming, is het belangrijk om de betekenis van klachten en problemen boven tafel te leggen, na te gaan welke onbewuste wensen en verlangens daaraan gekoppeld zijn, te spreken over hun functie in de psychische huishouding.


Een analyse

Psychoanalyse maakt ten volle gebruik van een aantal technische en ethische mogelijkheden om het onbewuste een plaats te geven in het leven. De vrije associatie, die het makkelijker maakt om onbewuste oprispingen (versprekingen) of voorbewuste gedachtengangen (zaken waarover men zich schaamt, gevoelens die men niet durft te uiten, gedachten die men bang is te verwoorden,...) een stem te geven, wordt ten volle ingezet door het gebruik van de divan. De face à face setting kan, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, immers ook een analyse worden waarin men op de sofa plaatsneemt, uit het blikveld van de analyticus, om het spreken alle ruimte te geven. De analyticus treedt daarom als persoon niet op de voorgrond, het is geen coach of leraar.
Dit op de achtergrond staan - soms bijvoorbeeld tot uiting gebracht door stiltes, daar waar men als cliënt net (pasklare)antwoorden verwacht - is voor sommigen even wennen. Hou voor ogen dat dergelijke methodiek nooit doel op zich is, nimmer zwijgen om het zwijgen is, maar enkel een middel om het spreken van cliënten in z'n ganse reikwijdte zoveel mogelijk te faciliteren.
In alle geval wordt een zekere frequentie vooropgesteld waarop men komt spreken, twee tot driemaal in de week. Minder herleidt de sessies vaak tot een feitenrelaas, een soort update van de afgelopen week. Een hogere frequentie maakt het associatieve spreken, in het begin niet altijd een evidentie, makkelijker.